اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک بر تغییرات پروتي ین وابسته به آگوتی هموگلوبین گلیکوزیله و گلوکز سرمی زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا

/ 89 تحقیقی اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک بر تغییرات پروتي ین وابسته به آگوتی هموگلوبین گلیکوزیله و گلوکز سرمی زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا الهه غیا یث به دیابت 4 3 2 1 دکتر محمدحسین دباغمنش دکتر فرهاد دریانوش* دکتر غلامحسین ناظم زادگان نوع 2 1- کارشناس ارشد فیزیولوژي ورزشی دانشگاه شیراز. 2- استاد مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز. 3- دانشیار بخش تربیت بدنی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز. 4- استادیار بخش تربیت بدنی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز. چکیده زمینه و هدف : دیابت قندي شایعترین بیماري متابولیکی است که با هیپرگلیسمی ناشی از کمبود مطلق یا نسبی انسولین مشخص شده و با چاقی ارتباط دارد. یکی از مهمترین ها پروتي ین وابسته به آگوتی است. پروتي ین وابسته به آگوتی (AGRP) protein) (Agouti-related داراي 132 اسیدآمینه است و باعث افزایش اشتها در انسان میشود. این مطالعه به منظور تعی نی اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک بر تغییرات سطح سرمی پروتي ین وابسته به آگوتی هموگلوبین گلیکوزیله و گلوکز در زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد. روش بررسی : در این مطالعه شبهتجربی 30 زن میانسال داراي اضافه وزن یا چاق مبتلا به دیابت نوع 2 بهطور داوطلبانهانتخاب و به صورت غیرتصادفی به دو گروه 15 نفري کنترل و مداخله تقسیم شدند. تمرینات به مدت 8 هفته هفتهاي 3 جلسه و هر جلسه به مدت 60 دقیقه انجام شد. در طول مدت مطالعه گروه کنترل هیچگونه فعالیتی ورزشی انجام نداد. براي اندازهگیري AGRP هموگلوبین A1c و گلوکز سرم از آزمودنیها نمونه خون اخذ گردید. یافتهها : بین سطح HbA1c AGRP و گلوکز سرم دو گروه کنترل و مداخله و نیز مقایسه درون گروهی ارتباط آماري معنیداري یافت نشد. بین AGRP با گلوکز AGRP با HbA1c و گلوکز سرم با HbA1c نیز در گروههاي مورد مطالعه ارتباط آماري معنیداري مشاهده نگردید. نتیجهگیري : هشت هفته فعالیت هوازي در سطح AGRP هموگلوبین A1c و گلوکز سرم زنان میانسال داراي اضافهوزن یا چاق مبتلا به دیابت نوع 2 تغییري ایجاد ننمود. کلید واژهها : دیابت فعالیت ورزشی ایروبیک پروتي ین وابسته به آگوتی هموگلوبین گلیکوزیله گلوکز * نویسنده مسو ول : دکتر فرهاد دریانوش پست الکترونیکی daryanoosh@shirazu.ac.ir نشانی : شیراز میدان ارم دانشگاه شیراز دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی بخش تربیت بدنی و علوم ورزشی تلفن 071-36134634 نمابر 36272748 وصول مقاله : 1392/5/13 اصلاح نهایی : 1393/10/24 پذیرش مقاله : 1393/11/30 مقدمه چاقی یک بیماري مزمن چندعاملی است که به دلی ل شیوع در حال رشد مورد توجه محافل بهداشت قرار گرفته است. شیوع چاقی در زنان بالا است و عامل مهمی در بروز برخی بیماريها از جمله بیماري قلبی- عروقی پرفشاري خون افزایش چربی خون سرطان سنگ کیسه صفرا و دیابت است (1). دیابت قندي شایعترین بیماري متابولیکی است که با هیپرگلیسمی ناشی از کمبود مطلق یا نسبی انسولین مشخص میگردد و با چاقی مرتبط است. دیابت قندي به گروهی از بیماريها گفته میشود که در نتیجه نارسایی در ترشح انسولین کارکرد انسولین و یا هر دو غلظت قندخون بالا م ی رود. در ای ن بیماري ناهنجاري در متابولیسم کربوهیدرات پروتي ین و چربی نیز وجود دارد (2). در نتیجه میتوان گفت کنترل وزن قرار م یگ م ی یرد و بنابراین تغییرات وزن در ای ن دیابت تحت تاثیر بیماري بسیار مهم است (3). اگرچه افزایش یا کاهش وزن سادهترین شاخص در تشخیص انحراف از نقطه تعادل در انرژي محسوب شود اما در وراي ای ن تغییر به ظاهر ساده ساز و کارهاي پیچیدهاي به طور مرکزي و محیطی در این برهم خوردگی و تنظیم آن اثرگذارند و از جمله م ی پپتیدهاي اشتهاآور و ضداشتها از قبی ل AGRP) (Agouti-related protein: نروپپتی y د توان به جریانات ضربانی سطوح پروتي ین وابسته به آگوتی گرلین نسفاتین صفحات 89 تا 95

/ 90 اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک در زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا به دیابت نوع 2 ویسفاتین و لپتین اشاره نمود (4). نتایج مطالعات نشان میدهد از بین نورپپتیدهاي اشتهاآور و مرکزي AGRP از قدرت قابل توجهی در افزایش رفتار دریافت غذا برخوردار است (5). از طرف دیگر از جمله عوامل موثر در دیابت سطوح هموگلوبین A1c و گلوکز است که کنترل این متغیرها میتواند شاخصهاي مهمی در بررسی شرایط این بیماري باشد (5). هموگلوبین A1c در افراد سالم بهصورت 90 درصد هموگلوبین از نوع A1 2 درصد از نوع A2 یک درصد از نوع F و 7 درصد مابقی هموگلوبین گلیکوزیله است. هموگلوبین همانند سایر پروتي ینها میتواند به قندهایی مانند گلوکز متصل شود. هنگامی که هموگلوبین به گلوکز متصل م ی شود به هموگلوبین گلیکوزیله (GHB) تبدیل میشود که آن را A1c مینامند (5). در ساله يا اخیر در عرصه پزشکی فعالی ت بدنی و ورزش به عنوان مکمل درمانی براي کنترل بیماري مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است و در این زمینه اثر فوای د بالقوه فعالی ت دیابت نوع 2 بیشتر مشخص شده است (6). همچنین است فعالیت جسمانی منظم نقش کلی دي بدنی بر بیان شده ممکن در مدیریت دیابت نوع دو به خصوص کنترل گلیسمی و اصلاح عوامل خطرزاي قلب -ی عروقی مانند کاهش هیپرانسولینمی افزایش حساسیت به انسولین کاهش چربی بدن و کاهش فشارخون ایفا کند. در همین زمینه بهنظر میرسد فعالیت ورزشی ممکن است یک عامل بالقوه براي تغییرات سطوح پروتي ین وابسته به آگوتی هموگلوبین A1c و گلوکز سرم باشد (7). نقش AGRP در بافته يا اسکلتی هنوز مشخص نیست. با توجه به اهمی ت مدیریت بیماريه يا محیطی از جمله عضله کنترل وزن در مختلف از جمله موضوع تنظیم وزن هموستاز انرژي اشتها و کنترل قندخون در بیماران دیابتی همواره از مباحث اساسی مهم و مورد بحث بوده و هماکنون نیز در کانون توجه بسیاري از پژوهشگران قرار گرفته است. در مطالعه قنبري نیاکی و همکاران اثر ی ک AGRP جلسه تمرینات دایرهاي مقاومتی بر دانشجویان پسر بررسی شد. نتایج نشان داد سطح سرمی AGRP بلافاصله پس از تمرین افزایش م یی ابد (8). در همین زمینه de Rijke و همکاران نیز مشاهده کردند دویدن روي تردمیل همراه با محرومی ت AGRP در موشهاي صحرایی م ی غذایی سبب افزایش ترشح شود (9). در مطالعاتی سطح سرمی AGRP مردان چاق در مقایسه با مردان لاغر بالاتر بوده است ( 10 و 11 ). همچنین با تزریق AGRP به موشه يا صحرایی افزایش اشتها و دریافت غذا در موشها مشاهده شده است (12). فعالیت ورزشی خصوصا از نوع هوازي ممکن است باعث تغییر در تعادل انرژي افزایش تحری ک ترشح هاي متابولیکی افزایش اشتها و در نتیجه چاقی شود (13). پروتي ین وابسته به آگوتی پپتی دي است که در هنگام گرسنگی افزایش مییابد. بنابراین انتظار میرود افراد چاق دیابتی سطح بالاتري از AGRP داشته باشند و همین امر شاید دلی ل افزایش اشتها برهم خوردن تعادل انرژي و در نتیجه افزایش وزن و گلوکز سرم در این بیماران باشد (10). این مطالعه به منظور تعیین اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک بر تغییرات سطح سرمی پروتي ین وابسته به آگوتی هموگلوبین گلیکوزیله و گلوکز در زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد. روش بررسی در این مطالعه شبهتجربی 30 زن میانسال غیرورزشکار داراي اضافه وزن یا چاق مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به کلینی ک دیابت واقع در درمانگاه مطهري شیراز در سال 1391 بهطور داوطلبانه هدفمند گروه کنترل و مداخله تقسیم شدند. انتخاب و به صورت غیرتصادفی به دو 15 نفري معیار ورود به مطالعه شامل دامنه س ین 45 تا 60 سال BMI بالاي 25 کیلوگرم بر مترمربع عدم فعالیت منظم ورزشی از یکسال قبل و دارا بودن بیماري دیابت نوع 2 حداقل به مدت سه سال بود. در این مطالعه فعالیتهاي روزمره و نوع غذاي مصرفی (در هشت هفته) از جمله محدودیتهاي تحقیق بود. یک هفته قبل از آزمون اصلی جلسه پیشآزمون برگزار گردید. در این جلسه ابتدا شرایط اجراي آزمون و توضیحات مربوط به بعد از آزمون به افراد اراي ه گردید و بیماران با نحوه اجراي برنامه تمرینی آشنا شدند. سپس پرسشنامه سلامت و فرم رضایتنامه شرکت در مطالعه توسط آنان تکمیل گردی د. جلسه غیبت داشتند و یا در برنامهه يا در صورتی که آزمودنیها دو تمرینی غیر از برنامه تمرین ی مطالعه حاضر شرکت داشتند در مطالعه وارد نشدند. جدول : 1 برنامه تمرینی گروه مداخله زمان (دقیقه) شدت تمرین (درصد) هفتهها 40 45-40 اول 40 45-40 دوم 42 50-45 سوم 42 50-45 چهارم 44 55-50 پنجم 44 55-50 ششم 46 60-55 هفتم 46 60-55 هشتم برنامه تمرینی براي مدت 8 هفته هفتهاي 3 جلسه و هر جلسه بهمدت 60 دقیقه انجام شد. برنامه تمرینی شامل 10 دقیقه گرم کردن 40 دقیقه برنامههاي ایروبیک و 10 دقیقه سرد کردن بود. شدت تمرین برابر با 45-50 درصد حداکثر ضربان قلب بود که هر دو هفته یکبار 5 درصد به شدت تمرین افزوده شد. در این مدت گروه کنترل هیچگونه فعالیتی ورزشی نداشت. تمرینات هوازي

منتخب شامل حرکات جنبشی با تکرار حرکات ترکیبی و ریتمیک عضلات پیادهروي سریع دویدن استقامت عضلانی موضعی با شدت متوسط 45-50 درصد حداکثر ضربان قلب بود (جدول یک). براي اندازهگیري سطح AGRP گلوکز سرم و هموگلوبین A1c نمونهه يا خونی (به میزان 10 س ی از وری د س ی بازویی) در سه نوبت (48 ساعت قبل از اولین جلسه تمرین ی 48 ساعت پس از چهار هفته و 48 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرینی از آرنج دست چپ گروههاي کنترل و مداخله در حالت استراحت (در حالت نشسته) و با حداقل زمان ناشتایی 10 ساعته گرفته شد. در هر سه نوبت نمونههاي خونی در ی ک اخذ شد. AGRP با استفاده از کی ت تجاري الایز يا زمان مشابه AGRP انسانی kit) (commercial human AGRP ELISA اندازهگیري شد. براي اندازهگیري گلوکز از کی ت مخصوص گلوکز (ساخت شرکت پارس آزمون ایران) و براي اندازهگیري ترکیبات بدنی از دستگاه آنالیز ترکیبات بدن (ساخت شرکت مدیگیت آمریکا) استفاده شد. اندازهگیري فشارخون و ضربان قلب در وضعیت نشسته انجام شد جدول : 2 اطلاعات بالینی آزمودنیه گروههاي کنترل و مداخله يا گروه مداخله گروه کنترل متغیرها 54/78±1/43 54/52±1/6 سن (سال) 9/42±5/77 9/63±9/33 سابقه بیماري (سال) 155/94±5/78 156/83±156 قد (سانتی متر) 75/23±10/67 76/03±21/82 وزن (کیلوگرم) 0/96±0/312 0/96±0/05 نسبت دور کمر به باسن (سانتی متر) 31/70±3/27 32/96±7/85 شاخص توده بدنی 131/89±1/66 130/00±2/09 فشار خون سیستولی (mmhg) 77±1/16 76±1/21 فشار خون دیاستولی (mmhg) 83±15/63 82±12/95 ضربان قلب (bpm) بهطوري که آرنج افراد در راستاي قلب قرار داشت و از بازوي راست با فشارسنج دیجیتالی انجام گردید. نمونههاي خونی در دستگاه سانتریفیوژ با سرعت 4000 دور در دقیقه سرمگیري شدند. سپس سرمها در دماي 70- درجه سانتیگراد نگهداري شدند. از آمار توصیفی براي محاسبه میانگین و انحراف استاندارد الهه غیاثی و همکاران / 91 استفاده شد. براي بررسی تغییرات اطلاعات بالینی و میزان AGRP گلوکز سرم و هموگلوبین A1c از تحلیل واریانس با اندازهگیري مکرر استفاده شد. براي بررسی رابطه AGRP با گلوکز سرم و هموگلوبین A1c از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. دادهها با استفاده از نرمافزار آماري SPSS-16 و سطح معنیداري کمتر از 0/05 تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها ویژگیه يا اطلاعات بالینی آزمودنیها در جدول 2 آمده است. فشارخون سیستولی و دیاستولی و ضربان قلب در هر دو گروه کنترل و مداخله در ابتداي مطالعه پس از چهار هفته و هشت هفته تغییر آماري مع ین در گروه مداخله داري نشان نداد. 0/96 به 0/81 سانتیمتر) P<0/04) پس از چهار هفته نسبت دور کمر به باسن (از شاخص توده بدنی (از 30/7 به 27/6 کیلوگرم بر مترمربع) (0/03>P) بهطور معنیداري کاهش یافت. همچنین پس از هشت هفته نسبت دور کمر به باسن (از 0/96 به 0/77 سانتیمتر) (0/04>P شاخص توده بدنی (از 30/7 به 26/7 کیلوگرم بر مترمربع) (0/03>P) نیز کاهش آماري معنیداري نشان داد (جدول 3). در هر گروه پس از هشت هفته فعالیت ایروبیک تفاوت آماري معنیداري بین نوبتهاي اندازهگیري (ابتداي مطالعه پس از چهار هفته و هشت هفته) (0/53>P) AGRP گلوکز سرم (0/74>P p-value 0/34 0/43 0/12 0/19 0/41 0/54 0/14 0/22 0/11 جدول : 3 مقایسه میانگین و انحراف معیار برخی از اطلاعات بالینی طی سه نوبت در گروههاي کنترل و مداخله بعد از 8 هفته p-value بعد از 4 هفته ابتداي مطالعه گروهها متغیرها کنترل 32/96±1/2 32±1/4 32±2/2 0/24 0/12 مداخله 31/7±2/2 27/6±0/03 26/7±0/3 0/03 0/03 شاخص توده بدنی 0/18 0/958±0/04 0/24 0/978±1/2 0/961±0/07 کنترل نسبت دور کمر به 0/06 0/77±0/07 0/02 0/81±0/03 0/96±1/1 مداخله باسن (سانتی متر) 0/18 131±10 0/14 132±4 130±15 کنترل فشار خون سیستولی 0/17 128±5 0/22 130±6 131±10 مداخله (mmhg) 0/21 77±5 0/34 76±2 76±6 کنترل فشار خون دیاستولی 0/14 76±1 0/26 78±3 77±4 مداخله (mmhg) کنترل 82±9 81±4 84±6 0/44 0/31 مداخله 83±4 81±2 80±3 0/11 0/24 ضربان قلب (bpm) p-value هموگلوبین (0/69>P) A1c مشاهده نشد (نمودارهاي

/ 92 اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک در زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا به دیابت نوع 2 P<0/74) و 2 1 3). گلوکز سرم و AGRP در گروه تمرینی روند کاهشی غیرمعنیداري داشت. نمودار : 1 سطح پروتي ین وابسته به آگوتی در ابتداي مطالعه هفته چهارم و هفته هشتم در گروهه يا کنترل و تمرین نمودار : 2 سطح گلوکز سرم در ابتداي مطالعه هفته چهارم و هفته هشتم در گروهه يا کنترل و تمرین نمودار : 3 سطح هموگلوبین A1c در ابتداي مطالعه هفته چهارم و هفته هشتم در گروهه يا کنترل و تمرین در بین گروهها تفاوت آماري معنیداري در پیش آزمون P<0/54) گلوکز سرم (P<0/23) AGRP هموگلوبین (0/41>P) A1c یافت نشد. لذا پسآزمون گروهها را با یکدیگر مقایسه نمودیم. در بین گروهها پس از انجام چهار هفته تمرین تفاوت آماري معنیداري در میزان (0/27>P) AGRP گلوکز سرم (0/29>P هموگلوبین (0/47>P) A1c یافت نشد. در بین گروهها به دنبال 8 هفته تمرین نیز تفاوت آماري معنیداري در میزان (0/53>P) AGRP گلوکز سرم هموگلوبین (0/69>P) A1c مشاهده نشد. ارتباط آماري معنیداري بین هموگلوبین A1c با گلوکز (0/662=P با گلوکز سرم AGRP 0/29=r) (0/32=P r=0/18 r=0/11 AGRP با شاخص توده بدنی (0/965=P AGRP با هموگلوبین (0/148=P A1c =r) 0/21 مشاهده نگردید. بحث با توجه به نتایج مطالعه حاضر پس از چهار هفته انجام فعالی ت ورزشی نزدی ک به 19 درصد و پس از هشت هفته در حدود 23 درصد شاهد افزایش غیرمعنیدار سطح AGRP بودیم. بهنظر میرسد عامل مدت زمان و یا شدت تمرین در ایجاد تحری ک تولید AGRP موثر است و از آنجایی که در مطالعه حاضر از برنامه تمرین ی بالایی ایروبی ک استفاده شد شدت تمرینات از سطح برخوردار نبود. سطح AGRP از چهار هفته تا هشت هفته روند افزایشی داشت و به موازات آن سطح گلوکز و هموگلوبین A1c روند کاهشی غیرمعنی داري داشت. بهنظر میرسد اگر مدت زمان یا شدت تمرین مناسب بود شاید تغییرات معنیداري در هر سه متغیر رخ میداد. در این زمینه میتوان به چند تحقیق اشاره کرد. در مطالعه Levin و Dunn-Meynell اثر 6 هفته تمرین روي تردمیل همراه با محدودیت کالري روي چاقی تنظیم وزن و (14) بیان نروپپتاید هاي هیپوتالاموس موشهاي چاق بررسی شد و کاهش معنیداري در وزن موشها مشاهده شد. همچنین تمرین اثر معنیداري بر بیان NPY mrna و AGRP mrna در هستههاي کمانی هیپوتالاموس نداشت و نتیجهگیري شد احتمالا مدت زمان تمرینات عامل اصلی در عدم تغییرات معن ی دار است (14). در مقابل در مطالعه حسینی کاخکی و همکاران اثر 12 هفته تمرینات هوازي بر سطوح استراحتی AGRP موشهاي صحرایی نر بررسی شد و سطح AGRP پلاسما افزایش تدریجی و معنیداري نشان داد. به طوري که طولانی شدن دوره تمرینی 12 هفته باعث افزایش AGRP گردی د (15). شاید در این زمینه بتوان گفت مدت زمان هشت هفتهاي مطالعه حاضر نتوانسته است تغییرات قابل توجهی را در سطح ایجاد کند و اگر مدت برنامه تمرین ی AGRP ھفتھ ھشتم ھفتم چھارم ابتدای مطالعھ گروه تمرین ھفتھ ھشتم ھفتم چھارم ابتدای مطالعھ زمان گروه تمرین ھفتھ ھشتم ھفتم چھارم ابتدای مطالعھ زمان گروه تمرین گروه کنترل گروه کنترل گروه کنترل معنیداري مشاهده میشد. 12 هفته بود شاید تغییرات در مطالعه ما طی هشت هفته تغییرات AGRP بهصورت سینوسی نبود. در واقع نتایج تغییرات پس از چهار هفته و هشت هفته روند افزایشی غیرمعنیدار و مشابهی داشت. در واقع م ی کرد شاید اگر مدت زمان تحقی ق توان بیان طولانیتر بود نتایج متفاوتی مشاهده میشد. افزون بر این باید توجه داشت تمرینات ایروبی ک در تحقی ق حاضر از شدت کم تا متوسط بود. اگر از تمرینات AGPR (ng/ml) glucose mg/dl) HbA1c (mmol/l) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 180 160 140 120 100 80 60 40 20 12 10 8 6 4 2 0 0

الهه غیاثی و همکاران / 93 شدیدتر ایروبیک استفاده شود ممکن است نتایج متفاوتی بهدست آید. از طرف دیگر تغییرات گلوکز سرم و هموگلوبین A1c در چهار هفته و هشت هفته روند کاهشی رخ داد و تغییرات ای ن متغیرها نیز سینوسی نبود. براي این نتایج نیز باید به شدت و مدت زمان کل برنامه تمرینی توجه شود. در ضمن ای ن شدت و مدت زمان براي هر فرد متفاوت است. به این معنی که به سطح آمادگی بدنی فرد مربوط میشود و ممکن است یک برنامه براي ی ک غیرورزشکار متوسط و براي یک فرد آمادهتر پای نی باشد. فرد کاهش گلیکوژن عضلانی به دنبال فعالیت ورزشی باعث تعادل منفی انرژي در عضله میشود. این موضوع به عنوان یک سیگنال به مغز مخابره میشود تا مغز با ترشح AGRP رفتار دریافت غذا و جبران ذخایر از دست رفته گلیکوژن را تحریک نماید (16). یکی از عواملی که میتواند تاثیر زیادي در افزایش مقدار AGRP داشته باشد ناشتایی شبانه است. ناشتایی طولانی مدت موجب افزایش مقادیر AGRP م ی شود (17). مطالعات مختلفی در جهت شناسایی مکانیسم عمل AGRP صورت گرفته ولی تاکنون مکانیسم دقیقی مشخص نشده است. AGRP تظاهر پروتي ین جفتنشده ی ک بیان میشود (UCP1) و درجه حرارت در بافت قهوهاي چربی (BAT) را کاهش میدهد که موجب میشود تا هزینه انرژي مصرفی کاهش یابد (18). مکانیسم دیگر مربوط به آن است که AGRP در پستانداران گیرنده ه يا ملانوکورتین 3 و MC3R) 4 و (MC4R در مغز را مهار میکند. به عبارتی AGRP بهعنوان آنتاگونسیت رقابتی محرك آلفا ملانوسیت (MSH-α) است. MSH-α ی ک عامل قوي ایجاد کننده سیري است که از هیپوتالاموس ترشح میشود. عقیده بر این است که AGRP به رقابت با ای ن م ی پردازد به گیرندههاي ملانوکورتین در مغز متصل میشود و آنها را مسدود می کند ( 19 و 20 ). مکانیسم سوم آن است که AGRP از طریق تنظیم محور هیپوفیز - هیپوتالاموس بر عملکرد نرواندوکراین اثر می گذارد و از طرف دیگر اثر مهاري بر محور هیپوتالاموس هیپوفیز - تیروي ی د سطح پلاسمایی ه يا داشته و باعث کاهش تیروي یدي میشود. در مکانیسم چهارم که بسیار متفاوت نسبت به دیگر مکانیسمها است AGRP مربوط به ارتباط ژن آگوتی با یون کلسیم است. بهطوريکه تظاهر AGRP باعث افزایش غلظت کلسیم داخل سلولی و در نتیجه فعال شدن روند لیپوژنز در سلول می شود و ذخایر چربی بدن تحت تاثیر کلسیم داخلسلولی قرار م یگ یرد (21). Zemel معتقد است کلسیم داخل سلولی فرآیندهاي لیپولیز و لیپوژنز را در سلول تنظیم میکند. به طوري که افزایش کلسیم داخل سلولی در بافت چربی باعث تحریک همزمان لیپوژنز و مهار لیپولیز م ی در انقباضات شدید و مداوم افزایش غلظت کلسیم رخ میدهد اما بهنظر میرسد در مطالعه ما تعداد یا مدت زمان انقباضات عضلانی به میزان کافی نبوده است که بتواند تغییرات قابل توجهی را در سطح AGRP ایجاد کند. نتایج برخی از تحقیقات نشان م ی دهد سطوح AGRP در شرایط انرژي منفی سلولی افزایش مییابد (23). در همین ارتباط میتوان به تحقیق حسینی کاخکی و همکاران اشاره کرد (15) که اثر فعالیت ورزشی بر غلظت پروتي ین وابسته به آگوتی روي موشهاي صحرایی نر بررسی شد و دویدن بر روي نوار گردان با سرعت 28 متر بر دقیقه باعث افزایش غلظت AGRP در موشه يا صحرایی گردید (15). با توجه بهاین که برنامه تمرینی تحقیق فوق یک تمرین استقامتی با شدت بالا است می توان گفت احتمالا تمرین باعث تعادل منفی انرژي در موش م ی شود و در پاسخ به کمبود انرژي AGRP از هیپوتالاموس ترشح میگردد تا رفتار دریافت غذا را تحریک منابع از دست رفته انرژي را تامین و تعادل انرژي را مجددا هنگامی که فعالیته يا استقامتی سنگین استفاده م ی AMP افزایش یافته و سبب بالا رفتن میزان فعالی ت وابسته به (AMPK) AMP م ی شود. AMPK ی ک برقرار نمای د. شود سطح پروتي ین کیناز سنسور انرژي است و در زمانی فعال میشود که سطح انرژي در سلول کاهش پیدا کرده باشد و در نتیجه سطوح AGRP افزایش پیدا م ی کند (23). همچنان که گفته شد 8 هفته فعالیت در مطالعه حاضر نتوانست باعث تغییرات معنیداري در میزان گلوکز سرم و هموگلوبینA1c شود. به نظر میرسد در این مدت فعالی ت باعث تحری ک ورزشی نتوانسته است انتقال ناقل گلوکز (GLUT4) به غشاء سلول تحریک فعالیت آنزیم فسفو اینوزتی کید ناز PIK-3) 3 پروتي ین کیناز PKB) B یا (AKT شود که در ورود گلوکز به درون سلول و ایجاد فرآیند گلیکوژنز موثر هستند. از محدودیته يا این مطالعه م ی توان به عدم بررسی استرس آزمودنیها در زمان انجام نمونهگیري بررسی وضعیت تغذیه و فعالیته يا روزمره خارج از برنامه تمرینی طی مدت مطالعه اشاره نمود. در نهایت باید گفت نتایج بهدست آمده از تحقی ق حاضر حاکی از آن است که برنامه به کارگرفته شده در این پژوهش قادر نیست تغییرات معنیداري در برخی از شاخص ه يا انرژي سلولی از جمله غلظت گلوکز و AGRP سرمی ایجاد کند. ای ن احتمال وجود دارد که به علت پای نی بودن شدت یا مدت فعالیت برنامه تمرینی تحقیق حاضر نتوانسته باشد منجر به تعادل منفی انرژي سلولی شود که در نتیجه آن تحریک کافی براي تغییر در سطوح AGRP گلوکز و هموگلوبین A1c رخ دهد. هرچند به منظور درك بیشتر و دقیق مکانیسم موثر بر این تغییرات به مطالعات شود (22). بیشتري نیاز است اما شاید بتوان گفت در تمرینات استقامتی شدت

/ 94 اثر هشت هفته فعالیت ورزشی ایروبیک در زنان میانسال غیرورزشکار مبتلا به دیابت نوع 2 فعالیت (بالا بردن شدت) براي رسیدن به آستانه تحری ک AGRP و مدت زمان فعالیت ورزشی (12 هفته) میتوانن د مهم در این زمینه باشند. نتیجهگیري از عوامل نتایج این مطالعه نشان داد که هشت هفته فعالیت هوازي در سطح AGRP هموگلوبین A1c و گلوکز سرم زنان میانسال داراي اضافهوزن یا چاق مبتلا به دیابت نوع 2 تغییري ایجاد نمیکند. تشکر و قدردانی این مقاله حاصل پایاننامه خانم الهه غیا یث کارشناسی ارشد در رشته براي اخذ درجه فیزیولوژي ورزشی از دانشگاه شیراز بود. این مطالعه با همکاري دانشگاه علوم پزشکی شیراز گروه تربی ت بدنی دانشگاه شیراز و کلینی ک تخصصی بیمارستان نمازي شیراز به انجام رسید. غدد و متابولیسم و آزمایشگاه References 1. Lewis DE, Shellard L, Koeslag DG, Boer DE, McCarthy HD, McKibbin PE, et al. Intense exercise and food restriction cause similar hypothalamic neuropeptide Y increases in rats. Am J Physiol. 1993 Feb; 264(2 Pt 1):E279-84. 2. Ullman B, Pernow J, Lundberg JM, Aström H, Bergfeldt L. Cardiovascular effects and cardiopulmonary plasma gradients following intravenous infusion of neuropeptide Y in humans: negative dromotropic effect on atrioventricular node conduction. Clin Sci (Lond). 2002 Dec;103(6):535-42. 3. Lee S, Burns SF, White D, Kuk JL, Arslanian S. Effects of acute exercise on postprandial triglyceride response after a high-fat meal in overweight black and white adolescents. Int J Obes (Lond). 2013 Jul; 37(7):966-71. doi: 10.1038/ijo.2013.29. 4. Louche K, Badin PM, Montastier E, Laurens C, Bourlier V, de Glisezinski I, et al. Endurance exercise training up-regulates lipolytic proteins and reduces triglyceride content in skeletal muscle of obese subjects. J Clin Endocrinol Metab. 2013 Dec; 98(12):4863-71. doi: 10.1210/jc.2013-2058. 5. Shavandi N, Saremi A, Ghorbani A, Parastesh M. [Relationship between adiponectin and insulin resistance in type II diabetic men after aerobic training]. Arak Medical University Journal. 2011; 14(2): 43-50. [Article in Persian] 6. Rawal LB, Tapp RJ, Williams ED, Chan C, Yasin S, Oldenburg B. Prevention of type 2 diabetes and its complications in developing countries: a review. Int J Behav Med. 2012 Jun; 19(2):121-33. doi: 10.1007/s12529-011-9162-9. 7. Bahrami A, Saremi A. [Effect of caloric restriction with or without aerobic training on body composition, blood lipid profile, insulin resistance, and inflammatory marker in middle-age obese /overweight men]. Arak University of Medical Sciences Journal. 2011; 14 (3): 11-19. [Article in Persian] 8. Ghanbari-Niaki A, Nabatchian S, Hedayati M. Plasma agoutirelated protein (AGRP), growth hormone, insulin responses to a single circuit-resistance exercise in male college students. Peptides. 2007 May; 28(5):1035-9. 9. de Rijke CE, Hillebrand JJ, Verhagen LA, Roeling TA, Adan RA. Hypothalamic neuropeptide expression following chronic food restriction in sedentary and wheel-running rats. J Mol Endocrinol. 2005 Oct;35(2):381-90. 10. Li JY, Finniss S, Yang YK, Zeng Q, Qu SY, Barsh G, et al. Agouti-related protein-like immunoreactivity: characterization of release from hypothalamic tissue and presence in serum. Endocrinology. 2000 Jun;141(6):1942-50. 11. Katsuki A, Sumida Y, Gabazza EC, Murashima S, Tanaka T, Furuta M, et al. Plasma levels of agouti-related protein are increased in obese men. J Clin Endocrinol Metab. 2001 May; 86(5):1921-4. 12. Tang-Christensen M, Vrang N, Ortmann S, Bidlingmaier M, Horvath TL, Tschöp M. Central administration of ghrelin and agouti-related protein (83-132) increases food intake and decreases spontaneous locomotor activity in rats. Endocrinology. 2004 Oct; 145(10):4645-52. 13. Shahrjerdi S, Shavandi N, Sheikh Hoseini R. [The effect of aerobic exercise on metabolic factors, quality of life (QOL) and mental health (MH) in women with type II diabetes]. Arak University of Medical Sciences Journal. 2010; 12 (4): 25-35. [Article in Persian] 14. Levin BE, Dunn-Meynell AA. Chronic exercise lowers the defended body weight gain and adiposity in diet-induced obese rats. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2004 Apr; 286(4): R771-8. 15. Hossein-Kakhak SA, Ghanbari Niaki A, Rahbarizade F, Rahimpoor A. [The endurence training increase gene expression in muscle skeletal rats]. Reserch on Sport Sciences. 2007; 16: 69-79. [Article in Persian] 16. Zhong X, Zhong HY, Tan H, Zhou Y, Liu F, Chen F, et al. Association of serum omentin-1 levels with coronary artery disease. Acta Pharmacologica Sinica. 2011; 32: 873-8. 17. Yang Y, Chen M, Lai Y, Gantz I, Yagmurlu A, Georgeson KE, et al. Molecular determination of agouti-related protein binding to human melanocortin-4 receptor. Mol Pharmacol. 2003 Jul; 64(1):94-103. 18. Breen TL, Conwell IM, Wardlaw SL. Effects of fasting, leptin, and insulin on AGRP and POMC peptide release in the hypothalamus. Brain Res. 2005 Jan; 1032(1-2):141-8. 19. Small CJ, Kim MS, Stanley SA, Mitchell JR, Murphy K, Morgan DG, et al. Effects of chronic central nervous system administration of agouti-related protein in pair-fed animals. Diabetes. 2001 Feb; 50(2):248-54. 20. Ollmann MM, Wilson BD, Yang YK, Kerns JA, Chen Y, Gantz I, Barsh GS. Antagonism of central melanocortin receptors in vitro and in vivo by agouti-related protein. Science. 1997 Oct; 278(5335): 135-8. 21. Kim HS, Yumkham S, Lee HY, Cho JH, Kim MH, Koh DS, Ryu SH, Suh PG. C-terminal part of AgRP stimulates insulin secretion through calcium release in pancreatic beta Rin5mf cells. Neuropeptides. 2005 Aug; 39(4):385-93. 22. Zemel MB. Nutritional and endocrine modulation of intracellular calcium: implications in obesity, insulin resistance and hypertension. Mol Cell Biochem. 1998 Nov; 188(1-2): 129-36. 23. Mesmin C, Fenaille F, Becher F, Tabet JC, Ezan E. Identification and characterization of apelin peptides in bovine colostrum and milk by liquid chromatography-mass spectrometry. J Proteome Res. 2011 Nov; 10(11):5222-31. doi: 10.1021/pr200725x.

95 / Journal of Gorgan University of Medical Sciences Autumn 2015 / vol 17 / no 3 Original Paper Effect of eight weeks aerobic exercise on plasma level of agouti-related protein, glycated hemoglobin and glucose in non-active type II diabetic women Ghiasi E (M.Sc) 1, Dabbagh Manesh MH (M.D) 2 Daryanoosh F (Ph.D)* 3, Nazemzadeghan Gh (Ph.D) 4 1 M.Sc in Exercise Physiology, Shiraz University, Shiraz, Iran. 2 Professor, Medical Science of Endocrinology and Metabolism, Faculty of Medicine, Shiraz University of Medical Sceinces, Shiraz, Iran. 3 Associate Professor, Department of Exercise Physiology, Shiraz University, Shiraz, Iran. 4 Assistant Professor, Department of Exercise Physiology, Shiraz University, Shiraz, Iran. Abstract Background and Objective: Diabetes mellitus is the most common type of metabolic diseases which is characterized with hyperglycemia due to implicit or relative insulin deficiency. Diabetes mellitus is acutely related to obesity. Agouti-related protein (AGRP) has 132 amino acids and increases appetite in humans. This study was done to determine the effect of eight weeks aerobic exercise on plasma level of agouti-related protein, glycated hemoglobin and glucose in non-active type II diabetic women. Methods: In this quasi-experimental study, 30 female diabetic patients were divided into exercise and control groups. The training program was performed 3 sessions a week in course of 8 weeks, each session was last for 60 minutes, and the controls did not have any exercise. The plasma level of agouti-related protein, glycated hemoglobin and glucose were measured. Results: There was no significant alteration in the level of AGRP, HbA1c and glucose in either exercise or control groups. There was no significant relation between AGRP with glucose, AGRP with HbA1c and HbA1c with glucose in the exercise and control groups. Conclusion: Eight weeks of aerobic exercise is not enough for making any changes on plasma level of AGRP, HbA1c and glucose in non-active type II diabetic women. Keywords: Diabetes mellitus, Aerobic exercise, Agouti-related protein, Glycated hemoglobin, Glucose * Corresponding Author: Daryahoosh F (Ph.D), E-mail: daryanoosh@shirazu.ac.ir Received 4 Aug 2013 Revised 14 Jan 2015 Accepted 2 Feb 2015 Cite this article as: Ghiasi E, Dabbagh Manesh MH, Daryanoosh F, Nazemzadeghan Gh. [Effect of eight weeks aerobic exercise on plasma level of agouti-related protein, glycated hemoglobin and glucose in non-active type II diabetic women]. J Gorgan Uni Med Sci. 2015; 17(3): 89-95. [Article in Persian]